Rys historyczny działalności PZITS w Krakowie

Kraków to kolebka polskiego ruchu stowarzyszeniowego inżynierów i techników. Tu w 1877 roku utworzono pierwszą organizację – Krakowskie Towarzystwo Techniczne, zaś w okresie szerokiego rozwoju techniki XX wieku, nawiązując do tradycji powyższego, w 1912 roku na Zjeździe Techników Polskich w Krakowie, powołano Polski Związek Techników Gazownictwa, działający na terenie Małopolski – dający początek tworzenia się naszego Stowarzyszenia. Jednak za formalną datę powstania obecnego PZITS-u przyjęto 23-25 kwietnia 1919 roku, kiedy to powołano na I Ogólnokrajowym Zjeździe Gazowników Polskich w Warszawie Zrzeszenie Gazowników Polskich.

A oto kalendarium PZITS w latach 1919 – 2002:

Rok 1920–1926 – 27 listo­pada – II Zjazd Zrze­sze­nia Gazow­ni­ków Pol­skich w War­sza­wie.
Rok 1921 03–05 czerwca – III Zjazd Gazow­ni­ków Pol­skich w Pozna­niu. Na Zje­ździe powo­łano do życia Zwią­zek Gospo­dar­czy Gazowni w Pań­stwie Pol­skim, który póź­niej prze­kształ­cił się w Zwią­zek Gospo­dar­czy Gazowni i Wodo­cią­gów w Pań­stwie Pol­skim. W stycz­niu 1921 roku wycho­dzi pierw­szy zeszyt „Prze­gląd Gazow­ni­czy” reda­go­wany w War­sza­wie, a póź­niej we Lwo­wie, Zrze­sze­nie liczyło wów­czas 114 człon­ków.
Rok 1922 29–31 maja – IV Zjazd Zrze­sze­nia Gazow­ni­ków Pol­skich we Lwo­wie. Do Zrze­sze­nia przy­stę­pują wodo­cią­gowcy. Zrze­sze­nie zmie­nia nazwę na Zrze­sze­nie Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gąw­ców Pol­skich (PZGW). Organ Zrze­sze­nia odtąd uka­zuje się pod nazwą „Prze­gląd Gazow­ni­czy i Wodo­cią­gowy”. Liczba człon­ków zwy­czaj­nych osiąga 150 osób, a człon­ków wspie­ra­ją­cych 21.
Rok 1923 01–04 lipca – V Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w Byd­goszczy.
Rok 1924 29–31 maja – VI Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w Kra­ko­wie.
Rok 1925 04–07 maja – VII Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich (PZGW) w War­sza­wie. Zjazd mia­no­wał pierw­szym Hono­ro­wym człon­kiem pre­zesa Gazow­ni­ków Fran­cu­skich inż. R. d’Estape.
Rok 1926 07–08 maja – VIII Zjazd PZGW w Pozna­niu. Dla pro­wa­dze­nia badań i stu­diów w dzie­dzi­nie wodo­cią­gów i kana­li­za­cji. Zrze­sze­nie w kwiet­niu 1926 roku powo­łało Pol­ski Insty­tut Wodo­cią­gowo-Kana­li­za­cyjny, który wyda­wał zeszyty „Tech­nik Sani­tarny”, prze­kształ­cone póź­niej na „Biu­le­tyn Wodo­cią­gowo-Kana­li­za­cyjny”. Liczba człon­ków wyno­siła 202.
Rok 1927 10–12 maja – IX Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w Toru­niu.
Rok 1928 17–18 maja – X Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w Kato­wi­cach.
Rok 1929 22–25 czerwca – XI Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w Pozna­niu. Zjazd uchwala powo­ła­nie trzech sek­cji bran­żo­wych: gazow­nic­twa, wodo­cią­gów i kana­li­za­cji, higie­niczno-sani­tar­nej.
Rok 1930 08–11 maja – XII Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w Dro­ho­by­czu.
Rok 1931 10–13 maja – XIII Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w War­sza­wie. Zrze­sze­nie przy­stą­piło do Mię­dzy­na­ro­do­wego Związki Prze­my­słu Gazow­ni­czego.
Rok 1932 01–04 czerwca – XIV Zjazd PZGW w Wil­nie. Przy Zrze­sze­niu powo­łano Pol­ski Komi­tet Tech­niki Sani­tar­nej i Higieny Miast. Powo­łano wspól­nie Zwią­zek Zrze­szeń Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich, Cze­cho­sło­wac­kich i Jugo­sło­wiań­skich, do któ­rego póź­niej przy­stą­pili Buł­ga­rzy. Zwią­zek ten prze­kształ­cono następ­nie w Zwią­zek Sło­wiań­skich Zrze­szeń Gazow­ni­ków, Wodo­cią­gow­ców i Tech­ni­ków Sani­tar­nych.
Rok 1933 29 czerwca – 02 lipca – XV Zjazd Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich w Gdyni. Na Zje­ździe usta­lono stały zna­czek Zrze­sze­nia i powo­łano Sek­cję Gazu Ziem­nego.
Rok 1934 26–28 czerwca – XVI Zjazd PZGW w Łodzi. Był to rów­no­cze­śnie I Zjazd Zrze­szeń Gazow­ni­ków i Wodo­cią­gow­ców Pol­skich, Cze­cho­sło­wac­kich i Jugo­sło­wiań­skich.
Rok 1935 25–28 czerwca – XVII Zjazd PZGW w Byd­goszczy. Roz­sze­rzono zasięg Zjaz­dów Zrze­sze­nia i uwzględ­niono w jego pro­gra­mie zagad­nie­nia Związku Uzdro­wisk Pol­skich.
Rok 1936 25–28 czerwca – XVIII Zjazd we Lwo­wie. Zatwier­dzono nowy Sta­tut Zrze­sze­nia ze zmie­nioną nazwą: Pol­skie Zrze­sze­nie Gazow­ni­ków, Wodo­cią­gow­ców i Tech­ni­ków Sani­tar­nych (PZGWTS).
Rok 1937 21–23 czerwca – XIX Zjazd PZGWTS w Gru­dzią­dzu. Cza­so­pi­smo wyda­wane przez Zrze­sze­nie otrzy­mało nowy tytuł: „Gaz, Woda i Tech­nika Sani­tarna”.
Rok 1938 23–26 czerwca – XX Zjazd PZGWTS w Cho­rzo­wie i Kato­wi­cach. Utwo­rzono Oddziały Zrze­sze­nia: Ślą­sko-Kra­kow­ski, Poznań­ski i Pomor­ski. Zrze­sze­nie liczyło 247 człon­ków zwy­czaj­nych i 31 wspie­ra­ją­cych. Pierw­szym Prze­wod­ni­czą­cym Oddziału Ślą­sko-Kra­kow­skiego z sie­dzibą w Kato­wi­cach został wybrany inż. Bole­sław Dal­bor – dyrek­tor Gazowni w Chrza­no­wie, zaś z-cą dr Tade­usz Orzel­ski – dyrek­tor Wodo­cią­gów i Kana­li­za­cji Sto­łeczno-Kró­lew­skiego mia­sta Kra­kowa.
Rok 1939 26–28 czerwca – zostaje zwo­łany w Czę­sto­cho­wie ostatni przed II wojną świa­tową XXI Zjazd Gazow­ni­ków, Wodo­cią­gow­ców i Tech­ni­ków Sani­tar­nych. Z wybu­chem wojny Zrze­sze­nie prze­rwało dzia­łal­ność. Akta i archi­wum Zrze­sze­nia prze­cho­wano do końca wojny, począt­kowo w Dyrek­cji Wodo­cią­gów i Kana­li­za­cji mia­sta sto­łecz­nego War­szawy, a póź­niej na sta­cji Fil­trów w War­sza­wie.
Rok 1945 08–09 listo­pada – XXII Zjazd ZGWTS w Kato­wi­cach i Gli­wi­cach. Z ini­cja­tywy grupy człon­ków ZGWTS regionu kra­kow­skiego uchwałą Zjazdu Dele­ga­tów w dniu 9. XI. 1945 roku w Kato­wi­cach powo­łano Oddział Kra­kow­ski.
Rok 1946 26–28 czerwca – XXIII Zjazd PZGWTS w Byd­goszczy. Przy­stą­pie­nie Zrze­sze­nia do Naczel­nej Orga­ni­za­cji Tech­nicznej.
Rok 1947 27–29 czerwca – XXIV Zjazd PZGWTS we Wro­cławiu. Zjazd przy­jął nowy Sta­tut Zrze­sze­nia. Liczba człon­ków zwy­czaj­nych wyno­siła 726, człon­ków wspie­ra­ją­cych 121.
Rok 1948 23–25 czerwca – XXV Jubi­le­uszowy Zjazd PZGWTS w Gdań­sku, Gdyni i Sopo­cie. Na pod­sta­wie nowego Sta­tutu w dniu 24.VI. 1949 roku odbył się w Sopo­cie I Zjazd dele­ga­tów PZGWTS. Zjazd uchwa­lił powo­ła­nie przy Zarzą­dzie Głów­nym Sek­cji Ogrzew­nic­twa i Wie­trze­nia. Nawią­zano kon­takt z brat­nią orga­ni­za­cją cze­cho­sło­wacką i fran­cu­ską.
Rok 1949 03–05 lipca – XXVI Zjazd i II Zjazd Dele­ga­tów PZGWTS w Łodzi.
Rok 1950 25 maja – odbył się III Zjazd Dele­ga­tów PZGWTS w War­sza­wie. Liczba człon­ków zwy­czaj­nych Zrze­sze­nia wyno­siła 1775.
Rok 1951 01–03 czerwca – XXVII Zjazd i IV Zjazd Dele­ga­tów PZGWTS w Szcze­ci­nie. Udział w Zje­ździe Sek­cji Tere­nów Zie­lo­nych, która na pra­wach samo­dziel­no­ści przy­stą­piła do PZGWTS.
Rok 1952 04–06 lipca – XXVIII Zjazd i V Zjazd Dele­ga­tów PZGWTS w Opolu. Na Zje­ździe uchwa­lono zmianę nazwy Zrze­sze­nia na: Sto­wa­rzy­sze­nie Nau­kowo-Tech­niczne Inży­nie­rów i Tech­ni­ków Sani­tar­nych Ogrzew­nic­twa i Gazow­nic­twa (SNITSOG). Zrze­sze­nie miało wów­czas 12 Oddzia­łów Tere­no­wych: War­szawa, Łódź, Olsz­tyn, Byd­goszcz, Gdańsk, Szcze­cin, Poznań, Wro­cław, Opole, Kato­wice, Kra­ków i Lublin. Liczba człon­ków zwy­czaj­nych 3102.
Rok 1953 06–07 czerwca – XXIX Zjazd naukowy SNITSOG w Kra­ko­wie i VI Zjazd Dele­ga­tów SNITSOG.
Rok 1954 10 lipca – VII Zjazd Dele­ga­tów SNITSOG w Olsz­ty­nie – liczba człon­ków zwy­czaj­nych 4970.
Rok 1955 24 listo­pada – VIII Zjazd Dele­ga­tów SNITSOG w War­sza­wie.
Rok 1956 03–06 czerwca – XXX Jubi­le­uszowy Zjazd Nau­kowo-Tech­niczny i IX Dele­ga­tów SNITSOG w Sopo­cie. Roz­po­czę­cie rekru­ta­cji człon­ków zbio­ro­wych Sto­wa­rzy­sze­nia.
Rok 1957 09–10 grud­nia – X Zjazd Dele­ga­tów SNITSOG w Toru­niu. Zjazd uchwa­lił nowy Sta­tut i nową nazwę Sto­wa­rzy­sze­nia: Pol­skie Zrze­sze­nie Inży­nie­rów i Tech­ni­ków Sani­tar­nych (PZITS).
Rok 1958 09 grud­nia – XI Zjazd Dele­ga­tów PZITS w War­sza­wie. Liczba człon­ków indy­wi­du­al­nych wyno­siła 5752, człon­ków zbio­ro­wych 193, kół zakła­do­wych 192.
Rok 1959 – W dniach 24–28 maja w Kra­ko­wie odbył się Jubi­le­uszowy Zjazd Nau­kowy z oka­zji 40-lecia dzia­łal­no­ści PZITS. W Zje­ździe udział wzięło ponad 1200 uczest­ni­ków, w tym goście z Cze­cho­sło­wa­cji, Danii, Węgier, Fran­cji. Zjaz­dowi towa­rzy­szyła Wystawa Tech­niki Sani­tar­nej i Gazow­nic­twa.
Rok 1960 21 paździer­nika – XII Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Zie­lo­nej Górze.
Rok 1962 18 kwiet­nia – XIII Zjazd Dele­ga­tów PZITS w War­sza­wie.
Rok 1964 20 kwiet­nia – XIV Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Szcze­ci­nie, liczba człon­ków zwy­czaj­nych wyno­siła 7572.
Rok 1966 28 czerwca – XV Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Gorzo­wie Wiel­ko­pol­skim. Uch­wałą ZG PZITS z dnia 25. V. 1966 roku powo­łano Zakład Szko­le­nia i Wydaw­nictw PZITS oraz Okrę­gowe Ośrodki Szko­le­nia przy Zarzą­dach Oddzia­łów PZITS.
Rok 1969 – Zawar­cie poro­zu­mień o Współ­pracy Zrze­sze­nia z:
26.IV – Mini­ster­stwem Gospo­darki Komu­nal­nej,
24.V – Mini­ster­stwem Gór­nic­twa i Ener­ge­tyki – Inspek­to­ra­tem Gospo­darki Pań­stwowo-Ener­ge­tycz­nej.
Na pod­sta­wie zawar­tego poro­zu­mie­nia powo­łano Komi­sje Egza­mi­na­cyjne dla kadr ener­ge­tycz­nych
i nada­wano upraw­nie­nia ener­ge­tyczne dla osób spra­wu­ją­cych dozór nad eks­plo­ata­cją oraz pra­cu­ją­cych przy eks­plo­ata­cji urzą­dzeń ener­ge­tycz­nych w bran­żach tech­niki obję­tych dzia­łal­no­ścią Zrze­sze­nia (bez urzą­dzeń ele­ke­tro­ener­ge­tycz­nych)
18.IX – z branżą Insta­la­cji Prze­my­sło­wych i Sani­tarno -Tech­nicz­nych. 25–26 listo­pada – XVI Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Kiel­cach.
Rok 1969 19–22 maja – Zjazd Jubi­le­uszowy z oka­zji 50-lecia dzia­łal­no­ści PZITS w Kra­ko­wie, połą­czony z sesją naukową „Kie­runki roz­woju tech­niki sani­tar­nej w Pol­sce” oraz wystawą „Inży­nie­ria sani­tarna w służ­bie czło­wieka i gospo­darki naro­do­wej”. Liczba człon­ków indy­wi­du­al­nych wyno­siła 11711, człon­ków zbio­ro­wych 436, Oddzia­łów PZITS – 19. W latach 1969–1971 roz­po­częto wyda­wa­nie mie­sięcz­nika PZITS „Cie­płow­nic­two – Ogrzew­nic­two – Wen­ty­la­cja”.
Rok 1970 – Zawarto poro­zu­mie­nie o współ­pracy z:
Kole­gium Patro­natu Przed­się­biorstw i Zakła­dów Cie­płow­ni­czych,
Mini­ster­stwem Zdro­wia i Opieki Spo­łecz­nej.

PZITS współ­dzia­łało z nastę­pu­ją­cymi orga­ni­za­cjami mię­dzynarodowymi:

Mię­dzy­na­ro­dową Unią Prze­my­słu Gazow­ni­czego,
Mię­dzy­na­ro­dowym Sto­wa­rzy­sze­niem Zaopa­trze­nia w Wodę,
Repre­zen­ta­cją Euro­pej­skich Sto­wa­rzy­szeń Ogrzew­nic­twa i Wen­ty­la­cji,
Mię­dzy­na­ro­dowym Sto­wa­rzy­sze­niem Tech­niki Uzdro­wi­sko­wej SITH.
Rok 1972 11–13 stycz­nia – XVII Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Opolu.
Rok 1973 05–07 grud­nia – W Kra­ko­wie i Zako­pa­nem odbyło się I Semi­na­rium PZITS i Uni­wer­sy­tetu Stut­t­gart nt „Usu­wa­nie i uniesz­ko­dli­wia­nie odpa­dów”. ZGPZITS pod­pi­sał poro­zu­mie­nie o współ­pracy i wymia­nie doświad­czeń z:
Fran­cu­skim Sto­wa­rzy­sze­niem Tech­niki Uzdro­wi­sko­wej.
Wło­skim Sto­wa­rzy­sze­niem Tech­ni­ków Kli­ma­ty­za­cji, Ogrzew­nic­twa i Wen­ty­la­cji.
Węgier­skim Sto­wa­rzy­sze­niem Ener­ge­tycz­nym.
Rok 1975 21–23 czerwca – XVIII Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Łodzi. Powo­ła­nie w dniu 20.09. Oddziału PZITS w Słup­sku.
Rok 1977 – Powo­łano Oddział PZITS w Tar­no­wie. Pod­pi­sano dwu­stronne poro­zu­mie­nie o współ­pracy z Fran­cu­skim Sto­wa­rzy­sze­niem Higie­ni­stów i Tech­ni­ków Komu­nal­nych oraz z Uni­wer­sy­te­tem w Stut­t­gar­cie. We współ­pracy z Dyrek­cją Tar­gów Poznań­skich prze­pro­wa­dzono w listo­pa­dzie 1975 „Mię­dzy­na­ro­dowy Salon Urzą­dzeń Komu­nal­nych i Och­rony Śro­do­wi­ska KOMEX’75”.
Rok 1978 15–16 kwiet­nia – XIX Zjazd Dele­ga­tów w Lubli­nie. Człon­ko­wie zbio­rowi PZITS ufun­do­wali i wrę­czyli Zrze­sze­niu Sztan­dar – wpro­wa­dzono zmiany w Sta­tu­cie, mię­dzy innymi wydłu­żono kaden­cję władz PZITS do 5 lat.
Rok 1981 – Powo­ła­nie Nowo­są­dec­kiego Oddziału PZITS z sie­dzibą w Nowym Targu.
Rok 1983 06–07 maja – XX Zjazd Dele­ga­tów PZITS w War­sza­wie. Oddział Kra­kow­ski liczył 1000 człon­ków.
Rok 1988 10–11 listo­pada – XXI Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Pozna­niu.
Rok 1991 02 grud­nia – Nadzwy­czajny Zjazd Dele­ga­tów PZITS w War­sza­wie. Przy­ję­cie nowego Sta­tutu PZITS.
Rok 1993 12 paździer­nika – Pod­pi­sano poro­zu­mie­nie o współ­pracy w dzie­dzi­nie gospo­darki wod­nej z Bun­de­sver­band der Deut­schen Gas und Was­ser­wir­schaft (DVGW) Niemcy.
Rok 1994 20–21 maja – XXII Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Szczaw­nicy, zor­ga­ni­zo­wany przez Kra­kow­ski Oddział PZITS.
Rok 1999 09–11 wrze­śnia – XXIII Zjazd Dele­ga­tów PZITS w Supra­ślu

W ciągu minionych lat pracą Krakowskiego Oddziału kierowało 12-tu Prezesów, którymi byli kolejno koledzy:

Tadeusz Orzelski (1945 – 46)
Ludwik Obidowicz (1947 – 49)
Mieczysław Duma (1950)
Tadeusz Kozub (1951)
Jerzy Tokarski (1952 – 63)
Leon Lijowski (1964 – 65)
Marian Czerwiński (1966 – 69)
Jerzy Banaś (1970 – 82)
Stanisław A. Rybicki (1982 – 92)
Leszek Reguła (1992 – 98)
Jan Pawełek (1998 – 2007)
Mariusz Olko (2007-2015)

Działalność Oddziału przechodziła różne fazy związane z rozwojem gospodarczym miasta i regionu, rozwojem ruchu stowarzyszeniowego, postępem technicznym i narastaniem problemów współczesnej cywilizacji. Ostatnie lata przemian ustrojowych i ekonomicznych w kraju stworzyły nowe formy i kierunki działania związane z gospodarką w systemie wolnego rynku, liberalną polityką ekonomiczną, działaniami wstąpienia do Wspólnoty Europejskiej.

Merytoryczna działalność Oddziału to ciągłe realizowanie oczekiwań środowiska zawodowego.
W okresie powojennym prowadzono kursy doszkalające o różnym poziomie nauczania. W latach późniejszych organizowano sympozja przy współudziale O/Krakowskiego, Polskiej Akademii Nauk, kursokonferencje, seminaria, konferencje naukowo-techniczne.

Ważniejszym imprezom do dziś towarzyszą wydawnictwa. Do organizowanych cyklicznie konferencji należą:

“Wentylacja, klimatyzacja, ogrzewnictwo, zdrowie” od 1951 roku (XVI zorganizowana w 2007 roku).
“Ochrona jakości i zasobów wód” od 1973 roku (XI zorganizowano w 2006 roku).
Seminaria projektantów od 1978 roku.
“Funkcjonowanie, eksploatacja i bezpieczeństwo systemów gazowych, wodociągowo-kanalizacyjnych oraz grzewczych” od 1997 roku (III zorganizowana w 2005 roku).

Patrząc z dzisiejszej perspektywy na działalność Zrzeszenia – Krakowskiego Oddziału, należy wyrazić głębokie uznanie tym grupom ludzi techniki, którzy Zrzeszenie do życia powołali, kontynuowali jego rozwój – siłą woli, charakteru, pracowitością, wysokim poziomem intelektualnym i fachowym na chwałę i chlubę nas wszystkich.