W dniu 12 stycznia 2016 roku odbyło się Seminarium pt. „Nowoczesne metody dezynfekcji wody w Krakowskich Wodociągach” zorganizowane przez Polskie Zrzeszenie Inżynierów i Techników Sanitarnych Odział Krakowski wspólnie z Małopolską Okręgową Izbą Inżynierów Budownictwa. Seminarium przygotował dr Tadeusz Bochnia.
W dyskusji brali udział pracownicy Krakowskich Wodociągów :Bartosz Łuszczek, Jadwiga Petko, Małgorzata Duma-Michalik oraz projektant Marek Zapart.
dr Tadeusz Bochnia Absolwent Wydziału Chemii na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Doktorat w dziedzinie inżynieria środowiska uzyskał na AGH w Krakowie. Były pracownik naukowy na UJ, a po przejściu do Krakowskich Wodociągów (MPWiK SA Kraków) jako Kierownik Centralnego Laboratorium nadzorował jakość i bezpieczeństwo zdrowotne wody dla ok. milionowej aglomeracji krakowskiej. Obecnie jest Zastępcą Dyrektora Technicznego, jednocześnie kontynuuje działalność naukową uczestnicząc w realizacji projektów badawczych – autor lub współautor ok. 70 publikacji z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, ekotoksykologii, bezpieczeństwa i niezawodności systemów wodociągowych. Członek Rady Gospodarki Wodnej Rejonu Górnej Wisły (Śląsk, Małopolska, Podkarpacie).
Nowoczesne metody dezynfekcji wody w Wodociągach Krakowskich
Woda pitna dla aglomeracji krakowskiej produkowana jest w 4 zakładach uzdatniania wody: Bielany, Rudawa, Dłubnia i Raba, które stosują wysoce zaawansowaną technologię uzdatniania.
W przeciągu ostatnich lat wszystkie procesy technologiczne stosowane w krakowskich zakładach wodociągowych, w szczególności metody dezynfekcji wody były systematycznie udoskonalane i unowocześniane. Wcześniej do najczęściej stosowanych środków dezynfekcyjnych w zakładach uzdatniania wody należą chlor gazowy (Zuw Raba i ZUW Bielany) i dwutlenek chloru (ZUW Dłubnia i ZUW Rudawa).
W 2011 roku gruntownie zmodernizowana została chlorownia na Zakładzie Bielany, w wyniku czego stosowany wcześniej gazowy chlor został zastąpiony elektrolitycznie generowanym podchlorynem sodu (z soli kuchennej). Stanowi on w pełni nowoczesną i całkowicie bezpieczną alternatywę dla chloru gazowego oraz handlowego podchlorynu sodu, tradycyjnie stosowanych w procesie dezynfekcji.
ZUW Raba został w ostatnich latach gruntownie zmodernizowany i obecnie stosuje wysokosprawne procesy uzdatniania wody takie jak:
- ozonowanie wstępne,
- koagulacja,
- flokulacja wspierana polielektrolitami,
- sorpcja z użyciem pylistego węgla aktywnego,
- sedymentacja,
- filtracja na filtrach piaskowo-antracytowych oraz
- końcowa dezynfekcja wody.
I właśnie na końcowym etapie uzdatniania wody, którym jest dezynfekcja wprowadzono w 2014 roku zmiany technologiczne. W związku z dwuletnim pozytywnym doświadczeniem po wprowadzeniu na ZUW Bielany dezynfekcji wody elektrolitycznie generowanym podchlorynem sodu, na ZUW Raba również zaplanowano wprowadzenie podobnego procesu (EG-NaClO) zamiast dezynfekcji chlorem gazowym. Ze względu jednak na wyższy potencjał tworzenia ubocznych produktów dezynfekcji, wynikający z długiego czasu kontaktu wody ze środkiem dezynfekcyjnym (ze względu na długi czas przesyłu wody – odległość ponad 20 km do Krakowa, oraz długie retencjonowanie wody w zbiornikach Gorzków i Siercza), w przypadku ZUW Raba zaistniała potrzeba wprowadzenia dodatkowo procesu fizycznego np. dezynfekcja promieniami UV. Wobec powyższego, najefektywniejszym sposobem dezynfekowania wody na ZUW Raba, z punktu widzenia jakości i bezpieczeństwa zdrowotnego wody, okazało się zastosowanie elektrolitycznie generowanego podchlorynu sodu (EG-NaClO) oraz dezynfekcji promieniami UV w układzie skojarzonym. Za takim rozwiązaniem przemawiały również względy ekonomiczne – nieco niższe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne oraz mniejsza uciążliwość dla środowiska i obsługi. Ważnym argumentem było również zastosowanie technologii sprawdzonych, i często już stosowanych (zdecydowanie większa ilość prowadzonych badań i publikacji naukowych). Wytwarzane w promiennikach promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali 230–290 nm (przedział UV-C) ma oddziaływanie bakteriobójcze. Drobnoustroje, jak bakterie i wirusy, poddane naświetleniu promieniami UV-C ulegają w ciągu kilku sekund dezaktywacji. O ile środki chemiczne niszczą ścianki komórek bakterii, o tyle promienie UV nie naruszając ścianek atakują mikroorganizmy od środka. Penetruje przez ściany i błony komórkowe do wnętrza mikroorganizmów. Mikroorganizm jest wtedy inaktywowany przez niszczenie DNA i jest niezdolny do reprodukcji i infekowania.
Na ZUW Raba zamontowano trzy średniociśnieniowe promienniki UV w reaktorach DN 900, DN 700 i DN 300. Promienie UV są bardzo dobrym środkiem dezynfekcyjnym, ale nie zabezpiecza wody przed tzw. wtórnym skażeniem mikrobiologicznym podczas przesyłu wody na duże odległości. Dlatego proces dezynfekcji składa się z dwóch etapów. Wprowadzenie drugiego stopnia dezynfekcji wody przez dawkowanie podchlorynu sodu (NaOCI) zapewnia pełne bezpieczeństwo mikrobiologiczne, również podczas przesyłu wody oraz bezpieczeństwo mikrobiologiczne w sieci dystrybucyjnej.
Podobnie jak w przypadku dezynfekcji promieniami UV, podchloryn sodu jest podawany w trzech punktach: do rurociągów tłocznych DN 900 i DN 700 w nowej komorze powyżej lamp UV, a do rurociągu DN 300 w pompowni Raba I poniżej lampy UV. W nowo zbudowanej komorze zainstalowano cztery zespoły elektrolizerów, które produkują NaOCI z soli kuchennej w postaci tabletek. Z takich tabletek wytwarza się solankę o stężeniu 25–30 g/l, a następnie poddaje procesowi elektrolizy, której produktem jest podchloryn sodu. Technologia ta jest bardzo efektywna, bezpieczna i ekologiczna. W ten sposób wyeliminowane zostało również zagrożenie, jakie stwarzał zmagazynowany na terenie zakładu chlor gazowy, a także jego transport w 500- kilogramowych beczkach.
Poza zapewnieniem 100% bezpieczeństwa mikrobiologicznego wody, zastosowanie ww. technologii znacząco poprawi walory smakowe i zapachowe wody produkowanej w ZUW Raba, co powinno zostać pozytywnie ocenione przez mieszkańców Krakowa.